[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.2-e laû la epoko, en kiula esperantigo okazas, t.e.ke la proporcia signifo de la prin-cipoj unu antaû la alia ne estas la sama hodiaû kiel post ¸ene-rala akcepto de esperanto.1.Laû funkcio de la vorto esperantigota[1] En la scienca-teknika lingvo la postulo de precizo kaj laprincipo de internacieco ludas pli gravan rolon ol en la po-pola lingvo, en kiu la kiom eble plej granda simplo estas gar-denda: principoj de vorta kaj vortara ekonomio kaj de laû re-guleco estas prefere atentataj.2.Laû la epoko de esperantigo[2] Multaj vortoj estis enkondukataj en la lingvo en sia plenainternacia formo nur kun aldono de gramatika finaîo poste la evoluo simpligis la pezajn formojn: asoziaciono > aso-ciacio > asocio, organizacio > organizo, internacionalo > inter-nacio, k.t.p.Tiel la evoluo de la lingvo plibonigas ¸ian vor-48 FREMDVORTOJ EN ESPERANTOeLIBROtaron farante la vortojn pli malpezaj, pli koncizaj, sed sam-tempe por la nescianto de esperanto malpli internaciaj, çareble ne tuj kaj senpere komprenataj.Tiu evoluo okazas sam-tempe kun la grada plinombri¸o de la esperantistaro doevoluo tre konvena.Hodiaû, kiam nia lingvo ankoraû estas relative malmultedisvastigita, la principo de internacieco certe ludas pli gravanrolon ol la principo de koncizo, sed per pli ¸enerala akceptokaj uzado de esperanto la evoluo kredeble pliforti¸as favoreal la pli koncizaj nuntempe ankoraû ne alkutimigitaj for-moj.Dum esperanto nun estas sub forta influo de diversajlingvoj, precipe latina-greka, angla, franca kaj germana kajtio speciale koncernas al la scienca-teknika lingvo tre ver-ÿajne okazos per ¸enerala uzado de esperanto la malo.Espe-ranto influos la naciajn lingvojn oni preferos la koncizajnkaj pli laûregulajn formojn kreeblajn en tiu lingvo.La estonton pentras P.Stojan (1922): & En la nuna prepara periodo de esperanto., kiam nidevas altiri eûrop-amerikajn klerulojn, ni toleras milojn davortoj kaj centojn da radikoj tro konataj por homoj de greko-latina civilizo.Tamen post la definitiva alpreno de L.I.kun latempo, interna potenco de esperanto aperos en mirinda kre-ado de novaj vortoj, originalaj, belaj, formitaj el fundamentajelementoj, kaj tiam la neutilaj grekolatinaîoj defalos for deesperanto kiel malnova ÿelo de acero printempa. 49 TITOLOeLIBROKOMENTARO KAJ TERMINOJ KLARIGATAJEtimologio Deveno de vorto.(PV).Eûfemio Dirmaniero por mildigi la krudecon de la ¸ustavorto: senfina dormo estas eûfemismo anstataû morto .(PV).Gramatika naturo Oni distingas inter vortoj apartenantajal tri çefaj grupoj de vortradikoj gramatike deve-nigeblaj: la substantiva grupo, kies radikoj en-havas sencon de objekto, persono, aîo, (hund ,dom , aer , spirit ), la adjektiva grupo, kies radi-koj enhavas la sencon de kvalito, eco (bon , bel ,em , ebl ), la verba grupo, kies vortoj havas lasencon de ago, esto, ado, (kur , skrib , ekzist ,daûr ).Homonimo Vorto, kiu havas la saman formon kiel alia, sedmalsaman sencon: ekz.ero (elemento de objek-to) kaj ero (jarkalkulo).(PV).Indoeûropa lingvofamilio Unu el la çefaj familioj de lingvoj.¯i enhavas en siaj diversaj grupoj la persan,sanskritan, grekan, latinan, francan, anglan, ger-manan, rusan k.a.lingvojn.Esperanto apartenasal la itala branço de la indoeûropa lingvofamilio.Katakreso Vorto, kiu alprenis sencon nelogikan al ¸ia orig-ina senco.Esperanto ne posedas multajn kata-kresojn ¸uste pro la postulo pri logiko en tiu50 FREMDVORTOJ EN ESPERANTOeLIBROlingvo tamen ¸i prunteprenis el naciaj lingvoj:Ekz.li skribis per fontoplumo , (plumo tie perdissian originan sencon: korneca tubeto garnita perlanugo).Metaforo Esprimmaniero laû kiu oni donas al iu vorto sig-nifon alian ol ¸ia propra, klarigebla per subkom-prenita komparo (PV).Neologismo Nova, antaûe ne uzata vorto aû esprimo (PV).Principo de sufiço Principo starigita de René de Saussure,bazita sur la gramatika naturo de la gramatikederiveblaj vortoj en esperanto kaj sur la regulo(11-a regulo de la fundamenta gramatiko espe-ranta), ke ankaû la finaîoj same kiel la afiksojestas memstaraj vortoj.La principo postulas, keoni ne senbezone esprimu dufoje la saman ide-on kiel ekz.en sufiçeco, komprenebleco, kiuj enha-vas superfluan adjektivan ideon de ec jam ek-zistantan en sufiç , ebl , en negrulo, laikulo, kiujambaû havas duoblan esprimadon de substan-tiveco: negro kaj ulo, laiko kaj ulo en ekzistado,komencado la agvorto ado nur estas necesa, seoni volas akcenti longan daûron de la ago. En 1913 la Lingva Akademio oficiale aprobistiun principon kune kun la principo de necesoen la jena formo:a) Principo de neceso: En konstruon de vortooni devas enkonduki çiujn vortradikojn, sufik-sojn, prefiksojn kaj fini¸ojn necesajn por elvokiklare kaj plene la ideon reprezentotan de tiuvorto.51 TITOLOeLIBROb) Principo de sufiço: Se la ideo tiamaniere es-primita estas jam bone kaj nekonfuzeble kom-prenata el la kunteksto sen iu el la sufiksoj uzi-taj, tiu sufikso povas esti elîetata kiel neutila kajnenecesa.Sintakso Parto de la gramatiko rilatanta al la konstruo dela frazoj, t.e [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl trzylatki.xlx.pl
.2-e laû la epoko, en kiula esperantigo okazas, t.e.ke la proporcia signifo de la prin-cipoj unu antaû la alia ne estas la sama hodiaû kiel post ¸ene-rala akcepto de esperanto.1.Laû funkcio de la vorto esperantigota[1] En la scienca-teknika lingvo la postulo de precizo kaj laprincipo de internacieco ludas pli gravan rolon ol en la po-pola lingvo, en kiu la kiom eble plej granda simplo estas gar-denda: principoj de vorta kaj vortara ekonomio kaj de laû re-guleco estas prefere atentataj.2.Laû la epoko de esperantigo[2] Multaj vortoj estis enkondukataj en la lingvo en sia plenainternacia formo nur kun aldono de gramatika finaîo poste la evoluo simpligis la pezajn formojn: asoziaciono > aso-ciacio > asocio, organizacio > organizo, internacionalo > inter-nacio, k.t.p.Tiel la evoluo de la lingvo plibonigas ¸ian vor-48 FREMDVORTOJ EN ESPERANTOeLIBROtaron farante la vortojn pli malpezaj, pli koncizaj, sed sam-tempe por la nescianto de esperanto malpli internaciaj, çareble ne tuj kaj senpere komprenataj.Tiu evoluo okazas sam-tempe kun la grada plinombri¸o de la esperantistaro doevoluo tre konvena.Hodiaû, kiam nia lingvo ankoraû estas relative malmultedisvastigita, la principo de internacieco certe ludas pli gravanrolon ol la principo de koncizo, sed per pli ¸enerala akceptokaj uzado de esperanto la evoluo kredeble pliforti¸as favoreal la pli koncizaj nuntempe ankoraû ne alkutimigitaj for-moj.Dum esperanto nun estas sub forta influo de diversajlingvoj, precipe latina-greka, angla, franca kaj germana kajtio speciale koncernas al la scienca-teknika lingvo tre ver-ÿajne okazos per ¸enerala uzado de esperanto la malo.Espe-ranto influos la naciajn lingvojn oni preferos la koncizajnkaj pli laûregulajn formojn kreeblajn en tiu lingvo.La estonton pentras P.Stojan (1922): & En la nuna prepara periodo de esperanto., kiam nidevas altiri eûrop-amerikajn klerulojn, ni toleras milojn davortoj kaj centojn da radikoj tro konataj por homoj de greko-latina civilizo.Tamen post la definitiva alpreno de L.I.kun latempo, interna potenco de esperanto aperos en mirinda kre-ado de novaj vortoj, originalaj, belaj, formitaj el fundamentajelementoj, kaj tiam la neutilaj grekolatinaîoj defalos for deesperanto kiel malnova ÿelo de acero printempa. 49 TITOLOeLIBROKOMENTARO KAJ TERMINOJ KLARIGATAJEtimologio Deveno de vorto.(PV).Eûfemio Dirmaniero por mildigi la krudecon de la ¸ustavorto: senfina dormo estas eûfemismo anstataû morto .(PV).Gramatika naturo Oni distingas inter vortoj apartenantajal tri çefaj grupoj de vortradikoj gramatike deve-nigeblaj: la substantiva grupo, kies radikoj en-havas sencon de objekto, persono, aîo, (hund ,dom , aer , spirit ), la adjektiva grupo, kies radi-koj enhavas la sencon de kvalito, eco (bon , bel ,em , ebl ), la verba grupo, kies vortoj havas lasencon de ago, esto, ado, (kur , skrib , ekzist ,daûr ).Homonimo Vorto, kiu havas la saman formon kiel alia, sedmalsaman sencon: ekz.ero (elemento de objek-to) kaj ero (jarkalkulo).(PV).Indoeûropa lingvofamilio Unu el la çefaj familioj de lingvoj.¯i enhavas en siaj diversaj grupoj la persan,sanskritan, grekan, latinan, francan, anglan, ger-manan, rusan k.a.lingvojn.Esperanto apartenasal la itala branço de la indoeûropa lingvofamilio.Katakreso Vorto, kiu alprenis sencon nelogikan al ¸ia orig-ina senco.Esperanto ne posedas multajn kata-kresojn ¸uste pro la postulo pri logiko en tiu50 FREMDVORTOJ EN ESPERANTOeLIBROlingvo tamen ¸i prunteprenis el naciaj lingvoj:Ekz.li skribis per fontoplumo , (plumo tie perdissian originan sencon: korneca tubeto garnita perlanugo).Metaforo Esprimmaniero laû kiu oni donas al iu vorto sig-nifon alian ol ¸ia propra, klarigebla per subkom-prenita komparo (PV).Neologismo Nova, antaûe ne uzata vorto aû esprimo (PV).Principo de sufiço Principo starigita de René de Saussure,bazita sur la gramatika naturo de la gramatikederiveblaj vortoj en esperanto kaj sur la regulo(11-a regulo de la fundamenta gramatiko espe-ranta), ke ankaû la finaîoj same kiel la afiksojestas memstaraj vortoj.La principo postulas, keoni ne senbezone esprimu dufoje la saman ide-on kiel ekz.en sufiçeco, komprenebleco, kiuj enha-vas superfluan adjektivan ideon de ec jam ek-zistantan en sufiç , ebl , en negrulo, laikulo, kiujambaû havas duoblan esprimadon de substan-tiveco: negro kaj ulo, laiko kaj ulo en ekzistado,komencado la agvorto ado nur estas necesa, seoni volas akcenti longan daûron de la ago. En 1913 la Lingva Akademio oficiale aprobistiun principon kune kun la principo de necesoen la jena formo:a) Principo de neceso: En konstruon de vortooni devas enkonduki çiujn vortradikojn, sufik-sojn, prefiksojn kaj fini¸ojn necesajn por elvokiklare kaj plene la ideon reprezentotan de tiuvorto.51 TITOLOeLIBROb) Principo de sufiço: Se la ideo tiamaniere es-primita estas jam bone kaj nekonfuzeble kom-prenata el la kunteksto sen iu el la sufiksoj uzi-taj, tiu sufikso povas esti elîetata kiel neutila kajnenecesa.Sintakso Parto de la gramatiko rilatanta al la konstruo dela frazoj, t.e [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]