Todorova Maria Balkany wyobrazone

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Znacznie łatwiej było240odżegnywać się od imperium Amerykaninowi.EdwardKing był przekonany, że w przyszłości europejskie potęgibędą demokratyczne, nieimperialne, postępowe".Z typo-wym dla Jankesów optymizmem King przepowiedział Bał-kanom jasną przyszłość opartą na idei postępu osiąganegoprzez uprzemysłowienie i handel.Cieszył się ogromniez wyswobodzenia całej Europy Południowo-Wschodniejod barbarzyńskiego jarzma despotyzmu; wkrótce połączą jąStrona 122Todorova Maria - Balkany wyobrazonelinie kolejowe, a dzięki uwolnieniu jej ogromnych zasobówwywrze ona wpływ na europejski handel"461.Pogląd tenłączyła z podejściem arystokratycznym generalna pogardadla chłopstwa, ale nie szedł z nią w parze niemalże dobrot-liwy protekcjonalizm arystokraty.Widziano w chłopstwiegrupę społeczną, z którą trzeba się liczyć, lecz która na-leży zasadniczo do historycznego porządku gospodarczegoi społecznego.W najlepszym razie uważano chłopów zaklasę będącą w odwrocie, zwalniającą środek sceny, ku-riozum i skarbnicę dawnych obyczajów i wierzeń.W swejnajbardziej skrajnej postaci pogląd ten, zwłaszcza wśróddziewiętnastowiecznych socjalistów, zwyczajnie zakładałjej zniknięcie.Może to zabrzmieć ironicznie, ale Manifestkomunistyczny stał się typowym wyrazem światopogląduburżuazyjnego, w jego najszerszym rozumieniu, to jest po-dejścia zurbanizowanego, racjonalnego, uprzemysłowio-nego i postępowego:Burżuazja podporządkowała wieś panowaniu miasta.Stworzyła olbrzymie miasta, zwiększyła w wysokimstopniu liczbę ludności miejskiej w porównaniu z wiejskąi wyrwała w ten sposób znaczną część ludności z idiotyzmużycia wiejskiego.Podobnie jak uzależniła wieś od miasta,tak samo uzależniła kraje bałkańskie i półbarbarzyńskieod krajów cywilizowanych, narody chłopskie odnarodów burżuazyjnych, Wschód od Zachodu462.241%7ływione przez arystokratów uprzedzenie wobec egali-tarnych społeczeństw chłopskich przełożyło się na uprze-dzenie racjonalnej kultury mieszczańskiej wobec wiejskiejtradycji Bałkanów, którą postrzegano jako przesądną, irra-cjonalną i zacofaną, a jedynym płynącym z niej pożytkiemmogło być zapewnienie Europie Volksmuseum pod gołymniebem.Nastąpiła również odczuwalna zmiana w estety-ce percepcji: Wraz z powolnym ustępowaniem kulturyarystokratycznej przed burżuazyjną krytyką moralnegoupadku i zmysłowości miejsce kosmopolitycznego i hedo-nistycznego zamiłowania do egzotyki i orientalizmu zaję-ło przywiązanie do �przyzwoitości� i towarzyszącego jejbraku tolerancji"463.Owe wzorce postrzegania formowałyrównież coraz bardziej jednolity światopogląd wykształ-conych Europejczyków, w którym miały udział przekona-nia i uprzedzenia wywodzące się z prądów intelektualnychi mód panujących w różnych okresach: wartości renesanso-we, humanizm, empiryzm, idee oświeceniowe, klasycyzm,romantyzm, czasami nawet socjalizm, lecz niemal nieza-wodnie zabarwione tym, co Aijaz Ahmad nazwał zwykły-mi banałami dziewiętnastowiecznego eurocentryzmu"464.Przekazywano je i utrwalano w kolejnych pokoleniach -czasem dosłownie, a czasem w zmodyfikowanej postaci,często jako nierozerwalne kompleksy.Elementy tego dziedzictwa w najbardziej oczywistysposób pojawiają się w pozbawionych samoświadomościdyskusjach, w których Bałkany sytuują się na margine-sie głównych problemów.21 kwietnia 1894 roku londyńskiTeatr Avenue wystawił pierwszą z cyklu Sztuk przyjemnychi nieprzyjemnych George'a Bernarda Shawa.Na afiszu sztu-kę %7łołnierz i bohater opatrzono podtytułem komedia ro-mantyczna".Zapewne dlatego że publiczność potraktowałapodtytuł zbyt dosłownie, następne wydania nosiły podtytuł242 komedia antyromantyczna".Shaw napisał %7łołnierza i boha-tera, aby zburzyć konwencje romansu wojennego i zastą-pić je dużo bardziej zdroworozsądkowym obrazem wojnyi kobiet"465.Wyznał, że ułożył sztukę, której bohaterowieStrona 123Todorova Maria - Balkany wyobrazonenazywali się po prostu: Ojciec, Córka, Obcokrajowiec, Bo-haterski Kochanek i tak dalej.Następnie poprosił SidneyaWebba, aby znalazł mu odpowiednią wojnę.Webb w ciągudwóch minut przedstawił błyskawiczny przegląd wszyst-kich stoczonych wojen, po czym powiedział, że do moichcelów najlepiej nada się wojna serbsko-bułgarska".Shaw po-stanowił najpierw, że akcja będzie się rozgrywać w Serbii,w serbskiej rodzinie.Następnie zmienił narodowość postaciz serbskiej na bułgarską, ponieważ czytał sztukę admirało-wi, który podczas wojny dowodził bułgarską flotą, a wów-czas mieszkał w Londynie, i to on dostarczył opisów życiai mentalności Bułgarów466.Tydzień przed premierą Shaw reklamował sztukę w dow-cipnym wywiadzie z sobą samym, który przesłał do Star"14 kwietnia 1894 roku.Odpowiadając na wyimaginowanepytanie, czy sztuka %7łołnierz i bohater jest parodią melo-dramatu rodem z Adelphi, wyjaśnił: Bułgaria przypominaTeatr Adelphi pod jednym względem.Marzenia romantycz-ne i donkiszoteria rozkwitają bujnie w różanych dolinachtego kraju.Odgrywają pewną rolę w %7łołnierzu i bohaterze;ale nie przedstawiłem ich jako wytrzymujących próbę rze-czywistości lepiej lub gorzej niż w realnym życiu".Obfi-cie obsypywał pochwałami aktorów i przyrzekał, że gdybysztuka splajtowała, wezmie na siebie całą winę.Na pytanie: Kto ma być bohaterem?" odpowiedział:W Bułgarii każdy jest bohaterem [ Pobierz całość w formacie PDF ]