Lew Tołstoj Spowied

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Cóż robić z płonącym ogniem fałszywej (w rozumieniu prawosławia) wiary sekciarzem, któryzwodzi synów cerkwi w najważniejszej dla życia sprawie, jaką jest wiara? Cóż z nim robić, jak nieodrąbać mu głowy albo nie zamknąć go? Za cara Aleksieja Michajłowicza15 tacy płonęli na stosie,tj.odbierali najsurowszą w tym czasie karę; w naszych czasach również otrzymują najwyższywymiar kary zamyka się ich w odosobnieniu.I zwróciłem uwagę na to, co czyni się w imię religiii przeraziłem się, i już prawie całkowicie wyrzekłem się prawosławia.Inną kwestią dotyczącą życia był stosunek cerkwi do wojen i egzekucji.W tym czasie Rosja13 Przedstawiciele rozmaitego szczebla duchowieństwa Cerkwi Prawosławnej (przyp.tłum.)14 Jeden ze sporów teologicznych Cerkwi Prawosławnej i Kościoła Katolickiego (przyp.tłum.)15 Aleksy I Romanow, car Rosji w XVII w.(przyp.tłum.)��była w stanie wojny16.I Rosjanie w imię chrześcijańskiej miłości zaczęli zabijać swoich braci.Niemożna było nie myśleć o tym.Nie można było nie zauważać, że zabójstwo jest złem, przeciwnymnajbardziej podstawowym zasadom wszelkiej wiary.A jednak w cerkwiach modlono się zapowodzenie naszego oręża, a nauczyciele wiary uznawali te morderstwa za czyny wynikające zwiary.I nie tylko podczas morderstw na wojnie, ale też w czasie niepokojów następujących powojnie widziałem członków cerkwi, jej nauczycieli, mnichów, zakonników, którzy aprobowalizabijanie błądzących, bezradnych młodzieńców.I zwróciłem uwagę na to wszystko, co czynililudzie wyznający chrześcijaństwo i przeraziłem się.XVII przestałem wątpić, lecz zyskałem pewność, że w tej religii, do której się przyłączyłem, niewszystko było prawdą.Wcześniej powiedziałbym, że cała nauka jest fałszywa; ale teraz nie mogłemtak powiedzieć.Cały naród bez wątpienia miał poznanie prawdy, bo w innym wypadku nie mógłbyżyć.Oprócz tego, że poznanie prawdy było już w moim zasięgu, to już nim żyłem i czułem jegoprawdziwość; ale w tym poznaniu było też kłamstwo.W to także nie mogłem wątpić.I wszystko to,co niegdyś mnie odpychało, teraz żywo jawiło się przede mną.Chociaż dostrzegałem, że w całymnarodzie mniej było domieszki odpychającego mnie kłamstwa niż u przedstawicieli Cerkwi to itak widziałem, że również w wierze ludu kłamstwo przemieszane było z prawdą.Ale skąd wzięło się kłamstwo i skąd wzięła się prawda? I kłamstwo, i prawda przekazanezostały przez to, co nazywamy kościołem.I kłamstwo, i prawda zawierały się w przekazach, takzwanych świętych tradycjach i pismach.I chcąc nie chcąc, zostałem przywiedziony do studiowania i analizowania tych tradycji i pism analizowania, którego do tej pory tak się obawiałem.I wróciłem do studiowania tej samej teologii, którą kiedyś z taką pogardą odrzuciłem jakoniepotrzebną.Wtedy wydawała mi się ona zbiorem niepotrzebnych bzdur, wtedy ze wszech stronotaczały mnie przejawy życia, które wydawały mi się jasne i pełne sensu; teraz byłbym rad, mogącodrzucić to, co nie mieści się w zdrowej głowie, ale pójść nie było dokąd.Na tym nauczaniu wiaryzasadza się, lub przynajmniej nierozerwalnie wiąże się z nim to jedyne poznanie sensu życia, któreodkryło się przede mną.I jakkolwiek dzikie może się ono wydawać mojemu staremu, twardemuumysłowi jest jedyną nadzieją na ratunek.Należy ostrożnie, z uwagą przyjrzeć się mu, aby gozrozumieć, i nie tylko zrozumieć w taki sposób, jak rozumie się tezy naukowe.Tego nie szukam inie mogę szukać, znając szczególny charakter poznania wiary.Nie będę szukać wyjaśnieniawszystkiego.Wiem, że wyjaśnienie wszystkiego powinno być ukryte, podobnie jak początekwszystkiego, w nieskończoności.Chcę jednak zrozumieć tak, aby dojść do nieuchronnieniewytłumaczalnego; chcę, aby wszystko, co niewytłumaczalne, było takim nie dlatego, że dążeniamojego umysłu były niewłaściwe (te są prawidłowe i poza nimi niczego pojąć nie mogę), aledlatego, że rozpoznaję ograniczenia mojego umysłu.Chcę zrozumieć tak, aby wszystko, czego nieda się wyjaśnić, jawiło się takim z potrzeby umysłu, a nie wymagało wiary płynącej z obowiązku.To, że w tym nauczaniu była prawda, było dla mnie niezaprzeczalne; ale niezaprzeczalne byłorównież to, że kryje się w nim kłamstwo, a ja powinienem znalezć prawdę oraz kłamstwo ioddzielić jedno od drugiego.I przystąpiłem do tego zadania.Co znalazłem kłamliwego, a coprawdziwego i do jakich wniosków doszedłem to będzie stanowiło kolejne części dzieła, które,jeśli jest czegoś warte i potrzebne komuś, prawdopodobnie będzie kiedyś gdzieś wydrukowane.Napisałem te słowa trzy lata temu.Przeglądając obecnie wydrukowaną część i wracając dotego toku myśli i tych uczuć, które były we mnie wtedy, gdy je przeżywałem, ostatnio przyśnił misię sen.Sen ten był dla mnie zwięzłym obrazem tego wszystkiego, co przeżyłem i opisałem idlatego myślę, że dla wszystkich tych, którzy mnie zrozumieli, przedstawienie go w tym miejscuodświeży, rozjaśni i zbierze w jedno wszystko to, co w tak długiej formie opisano na niniejszychstronicach.Oto ten sen: Widzę siebie leżącego w pościeli.Nie jest mi ani dobrze, ani zle, leżę naplecach.Ale zaczynam myśleć o tym, czy dobrze jest mi leżeć; i zdaje mi się, że jakoś nieswojo jest16 Wojna rosyjsko-turecka (1877-1878) (przyp.tłum.)��moim nogom: czy to za krótko, czy to nierówno, nieswojo jakoś; poruszam nogami i jednocześniezaczynam myśleć o tym, jak i na czym leżę, co wcześniej nie przychodziło mi do głowy.Iprzyglądając się pościeli widzę, że leżę na plecionych ze sznura podporach, przymocowanych doboków łóżka.Moje stopy spoczywają na jednej takiej podporze, golenie na drugiej i nogomnieswojo.I z jakiegoś powodu wiem, że podpory te można przesuwać.I ruchem nóg odpychamskrajną podporę znajdującą się pod nogami.Wydaje mi się, że tak będzie wygodniej.Ale odpychamją zbyt daleko, chcę ją złapać nogami, lecz z tym ruchem wymyka mi się spod goleni druga podporai moje nogi zaczynają zwisać.Wykonuję ruch całym ciałem, aby się poprawić i jestem zupełniepewny, że tym razem się to uda; ale z tym ruchem przemieszczają się i wymykają spod moich nógkolejne podpory i widzę, że sprawy mają się zupełnie zle: cały spód mojego ciała opuszcza się iwisi, nogi nie sięgają ziemi [ Pobierz całość w formacie PDF ]

v