[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Znamiennym dla klimatu, w jakim toczyła się dyskusja polityczna u schyłku XIX stulecia, było stanowisko polskich konserwatystów.Konserwatyści chętnie określali naród jako indywidualność historyczno - polityczną.Znaczy to, że widzieli w nim organizm powstały historycznie, że jako jego signum specifieum traktowali terytorium i państwo, jakie na tym terytorium istniało i istnieje.Prawda: u konserwatystów galicejskich w pierwszym rzędzie - nie ma już twierdzenia, że naród polski składa się wyłącznie ze szlachty; ale trwa przekonanie o tym, że szlachta jest jego ważną częścią składową.Czołową warstwą narodu jest warstwa ludzi znakomitych pracą, inteligencją, majątkiem, arystokracją ducha, arystokracją rozumu, arystokracją wiedzy; czyli: władczą siłę narodu stanowią połączone siły szczytów ziemiaństwa, burżuazji, intelektualistów.Uwagę zwraca to, że na ogół konserwatyści pomijali w swych rozważaniach problem chłopski; nie wyobrażali sobie, by chłopi mogli być elementem współkierującym narodem, odpowiedzialnym w sposób uświadomiony za jego losy.Zarówno u galicyjskich stańczyków, jak i u ideologów pracy organicznej w Królestwie chłop miał najpierw dojrzewać pod kierownictwem warstw bardziej oświeconych.Charakterystycznym składnikiem konserwatywnej myśli narodowej była idea skrajnego integralnego nacjonalizmu.Wywodzono go z `teorii rodów”, przedstawiano w ramach konstrukcji szczepów ludowych.Na ziemiach historycznie polskich - twierdzono - istnieje tylko jeden naród: naród polski.Powstał on na drodze połączonych rodów: polskiego, ruskiego, litewskiego i innych.Ukraińcy, Rusini, Litwini to narody nie historyczne, niezdolne do samoistnego bytu politycznego.Trzeba zatem doprowadzić do sfederalizowania tych pozbawionych przeszłości politycznej narodów w jednym organizmie państwowym, w jednym narodzie politycznym.Myśl państwowa w Drugiej Rzeczpospolitej.Najkrótsze są dzieje koncepcji odrodzenia Polski w formie monarchii.Ideę monarchii można odnaleźć w koncepcjach konserwatystów galicyjskich, galicyjskich ideologii austro - polskiej, a także w głoszonym przez endecję programie związku z Rosją.W tragiczny splot okoliczności uwikłana był koncepcja polityczno - ustrojowa rewolucyjnej lewicy.Jak wiadomo Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy( SDKPiL), która w warunkach absolutyzmu carskiego popierała program utworzenia republiki parlamentarnej, opartej na ideałach demokratycznych, odrzuciła hasło niepodległości Polski i nie uznawała idei prawa narodów do samostanowienia.Reprezentowała pogląd, że za żądaniem niepodległości republiki nie stoi żadna postępowa siła społeczna.Stała na stanowisku, że zamykanie się poszczególnych narodów w oddzielne państwa grozi rozproszeniem rewolucyjnych sił proletariatu i to wtedy, ,kiedy jego zjednoczenie jest mu potrzebniejsze niż kiedykolwiek przedtem.Uważała, że międzynarodowe zwycięstwo rewolucji socjalistycznej automatycznie rozwiąże kwestię narodową.W listopadzie 1918 SDKPiL wraz z PPS - Lewicą wysunęły hasło dyktatury proletariatu.Oczywiście nie miało ono wówczas w Polsce - z wielu względów - szans urzeczywistnienia.Inaczej kształtowała się koncepcja państwa Polskiej Partii Socjalistycznej.Tu odzyskanie niepodległości było od początku uznane za główny warunek urzeczywistnienia socjalizmu z Polsce.Celem socjalistów była Polska republikańska, demokratyczna; chcieli oni m.in.jednoizbowego parlamentu, izby pracy o kompetencjach ustawodawczych, szerokich praw i wolności obywatelskich.PPS nie głosowała w Sejmie Ustawodawczym za Konstytucją Marcową ( 1921 ), bo uważała jej projekt za zbyt mało demokratyczny.Broniła systemu parlamentarnego , choć to właśnie za jej aprobatą dokonało się złamanie legalizmu w przewrocie majowym z 1926 r.Jakkolwiek w PPS silne było dążenie do demokracji parlamentarnej ( a nie brak w jej dokumentach nawet myśli o demokracji bezpośredniej ) partia ta nie odrzuciła tezy o potrzebie wzmocnienia władzy wykonawczej, w chwili kiedy system rządów parlamentarnych ujawnił swą słabość.Jeszcze bardziej powikłane były drogi, którymi do niepodległości Polski a potem - po roku 1918 - w Polsce niepodległej kroczył ruch ludowy.Po 1918 r.ludowcy żądali ustroju republikańskiego i parlamentarnego; domagali się jednoizbowego sejmu wyłonionego w powszechnych wyborach; opowiadali się za szerokim, na zasadzie równości wspartym katalogiem praw i obowiązków obywatelskich.Należące do lewicy parlamentarnej PPS - Wyzwolenie było blisko spowinowacone ideowo z PPS, z którą łączyły je demokratyzm społeczny oraz rozwinięty program demokratyzacji ustroju politycznego ( z elementami demokracji bezpośredniej włącznie ).Dla odmiany „Piast” reprezentował raczej centrum sił politycznych II Rzeczpospolitej, a w jego zręcznie - pod kierunkiem Wincentego Witosa - sterowanej polityce nie brak było elementów myśli antyegalitarnej, szczególnie intensywnej i wyraźnej w latach dążenia tego ugrupowania ku endecji.Narodowa Demokracja ( ND = endecja ) grała - jak wiemy - jedną z głównych ról w życiu politycznym kraju w latach 1918 - 1939; przez całe prawie dwudziestolecie należała do najbardziej zaciętych przeciwników rządzącego obozu sanacji.Ale w programie politycznym endecji, warstwa refleksji teoretycznej o państwie była wątła.Wynikał to m.in.z faktu, że stosunek endeków do sprawy polskiej ukształtował się już na przełomie stuleci, w czasie kiedy nad dyskusją polityczną Polaków unosił się jeszcze duch niewiary w możliwość pełnej odbudowy utraconej w XVII stuleciu niepodległości.Główny teoretyk obozu endeckiego, Romuald Dmowski widział racje polskie w sferze wierności zasadom narodowym a nie państwowym.Stworzył system poglądów równie nacjonalistyczny, co antydemokratyczny.Naród zatem utożsamiał Dmowskiego z rodzajem przedsiębiorstwa, w którego działalności alfą i omegą jest zysk.Tylko taki naród stanowił dla niego wartość najwyższą i zarazem najważniejszą z więzi społecznych [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl trzylatki.xlx.pl
.Znamiennym dla klimatu, w jakim toczyła się dyskusja polityczna u schyłku XIX stulecia, było stanowisko polskich konserwatystów.Konserwatyści chętnie określali naród jako indywidualność historyczno - polityczną.Znaczy to, że widzieli w nim organizm powstały historycznie, że jako jego signum specifieum traktowali terytorium i państwo, jakie na tym terytorium istniało i istnieje.Prawda: u konserwatystów galicejskich w pierwszym rzędzie - nie ma już twierdzenia, że naród polski składa się wyłącznie ze szlachty; ale trwa przekonanie o tym, że szlachta jest jego ważną częścią składową.Czołową warstwą narodu jest warstwa ludzi znakomitych pracą, inteligencją, majątkiem, arystokracją ducha, arystokracją rozumu, arystokracją wiedzy; czyli: władczą siłę narodu stanowią połączone siły szczytów ziemiaństwa, burżuazji, intelektualistów.Uwagę zwraca to, że na ogół konserwatyści pomijali w swych rozważaniach problem chłopski; nie wyobrażali sobie, by chłopi mogli być elementem współkierującym narodem, odpowiedzialnym w sposób uświadomiony za jego losy.Zarówno u galicyjskich stańczyków, jak i u ideologów pracy organicznej w Królestwie chłop miał najpierw dojrzewać pod kierownictwem warstw bardziej oświeconych.Charakterystycznym składnikiem konserwatywnej myśli narodowej była idea skrajnego integralnego nacjonalizmu.Wywodzono go z `teorii rodów”, przedstawiano w ramach konstrukcji szczepów ludowych.Na ziemiach historycznie polskich - twierdzono - istnieje tylko jeden naród: naród polski.Powstał on na drodze połączonych rodów: polskiego, ruskiego, litewskiego i innych.Ukraińcy, Rusini, Litwini to narody nie historyczne, niezdolne do samoistnego bytu politycznego.Trzeba zatem doprowadzić do sfederalizowania tych pozbawionych przeszłości politycznej narodów w jednym organizmie państwowym, w jednym narodzie politycznym.Myśl państwowa w Drugiej Rzeczpospolitej.Najkrótsze są dzieje koncepcji odrodzenia Polski w formie monarchii.Ideę monarchii można odnaleźć w koncepcjach konserwatystów galicyjskich, galicyjskich ideologii austro - polskiej, a także w głoszonym przez endecję programie związku z Rosją.W tragiczny splot okoliczności uwikłana był koncepcja polityczno - ustrojowa rewolucyjnej lewicy.Jak wiadomo Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy( SDKPiL), która w warunkach absolutyzmu carskiego popierała program utworzenia republiki parlamentarnej, opartej na ideałach demokratycznych, odrzuciła hasło niepodległości Polski i nie uznawała idei prawa narodów do samostanowienia.Reprezentowała pogląd, że za żądaniem niepodległości republiki nie stoi żadna postępowa siła społeczna.Stała na stanowisku, że zamykanie się poszczególnych narodów w oddzielne państwa grozi rozproszeniem rewolucyjnych sił proletariatu i to wtedy, ,kiedy jego zjednoczenie jest mu potrzebniejsze niż kiedykolwiek przedtem.Uważała, że międzynarodowe zwycięstwo rewolucji socjalistycznej automatycznie rozwiąże kwestię narodową.W listopadzie 1918 SDKPiL wraz z PPS - Lewicą wysunęły hasło dyktatury proletariatu.Oczywiście nie miało ono wówczas w Polsce - z wielu względów - szans urzeczywistnienia.Inaczej kształtowała się koncepcja państwa Polskiej Partii Socjalistycznej.Tu odzyskanie niepodległości było od początku uznane za główny warunek urzeczywistnienia socjalizmu z Polsce.Celem socjalistów była Polska republikańska, demokratyczna; chcieli oni m.in.jednoizbowego parlamentu, izby pracy o kompetencjach ustawodawczych, szerokich praw i wolności obywatelskich.PPS nie głosowała w Sejmie Ustawodawczym za Konstytucją Marcową ( 1921 ), bo uważała jej projekt za zbyt mało demokratyczny.Broniła systemu parlamentarnego , choć to właśnie za jej aprobatą dokonało się złamanie legalizmu w przewrocie majowym z 1926 r.Jakkolwiek w PPS silne było dążenie do demokracji parlamentarnej ( a nie brak w jej dokumentach nawet myśli o demokracji bezpośredniej ) partia ta nie odrzuciła tezy o potrzebie wzmocnienia władzy wykonawczej, w chwili kiedy system rządów parlamentarnych ujawnił swą słabość.Jeszcze bardziej powikłane były drogi, którymi do niepodległości Polski a potem - po roku 1918 - w Polsce niepodległej kroczył ruch ludowy.Po 1918 r.ludowcy żądali ustroju republikańskiego i parlamentarnego; domagali się jednoizbowego sejmu wyłonionego w powszechnych wyborach; opowiadali się za szerokim, na zasadzie równości wspartym katalogiem praw i obowiązków obywatelskich.Należące do lewicy parlamentarnej PPS - Wyzwolenie było blisko spowinowacone ideowo z PPS, z którą łączyły je demokratyzm społeczny oraz rozwinięty program demokratyzacji ustroju politycznego ( z elementami demokracji bezpośredniej włącznie ).Dla odmiany „Piast” reprezentował raczej centrum sił politycznych II Rzeczpospolitej, a w jego zręcznie - pod kierunkiem Wincentego Witosa - sterowanej polityce nie brak było elementów myśli antyegalitarnej, szczególnie intensywnej i wyraźnej w latach dążenia tego ugrupowania ku endecji.Narodowa Demokracja ( ND = endecja ) grała - jak wiemy - jedną z głównych ról w życiu politycznym kraju w latach 1918 - 1939; przez całe prawie dwudziestolecie należała do najbardziej zaciętych przeciwników rządzącego obozu sanacji.Ale w programie politycznym endecji, warstwa refleksji teoretycznej o państwie była wątła.Wynikał to m.in.z faktu, że stosunek endeków do sprawy polskiej ukształtował się już na przełomie stuleci, w czasie kiedy nad dyskusją polityczną Polaków unosił się jeszcze duch niewiary w możliwość pełnej odbudowy utraconej w XVII stuleciu niepodległości.Główny teoretyk obozu endeckiego, Romuald Dmowski widział racje polskie w sferze wierności zasadom narodowym a nie państwowym.Stworzył system poglądów równie nacjonalistyczny, co antydemokratyczny.Naród zatem utożsamiał Dmowskiego z rodzajem przedsiębiorstwa, w którego działalności alfą i omegą jest zysk.Tylko taki naród stanowił dla niego wartość najwyższą i zarazem najważniejszą z więzi społecznych [ Pobierz całość w formacie PDF ]