Bartmiński Jerzy Słownik stereotypów i symboli ludowych 01

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.pali się, w zależności od intensywności: powsz.gore, buzuje, pała 16, bucha Gaj Rozwprzeszkody utrudniającej pościg 70; oraz zamiany O., który osądza i wymierza sprawiedliwość, w złoto248, wesoło w górę bucha Sim Gad 184; wytryska LL 1974/2/41, Nyr Kar 158; pryska ZWAK 1886/91;lub gady 60, -zwęglę.tleje IOA.W barokowej kolędzie (formuła łączenia przeciwieństw) krzepnie 30." Władzę nad O.sprawuje Bóg, może go zesłać jako karę, -�ogień niebieski, -�%ogień piorunowy,(b) O.p o r u s z a się: idzie do góry, w górę pała 16, ale gdy stoi mu na przeszkodzie diabeł-+pożar.Wedle wierzeń zmniejszyć lub zwiększyć moc O.mogą czarownicy, owczarze, sowizdrzałyidzie bokiem Czub Aneg 87; wyłazi na najwyższy drąg 4; powinien siedzieć na kominku, nie chodzić doCzub Aneg 32, diabeł Jaz Spis 300; także ci, co mają uroczne oczy Czub Aneg 155.Istnieje wierzenie,sąsiada 2od, ->pożar.że O.może opiekować się krasnoludek, taki O.nie szkodzi budynkom Krz PBL nr 504A.(c) O.jest zródłem ś w i a 11 a i często występuje jako jego synonim, por.kaszubskie wid TredO Podstawowe własności O.to c z y s t o ś ć i ś w i ę t o ś ć.O. jest samą czystością, bruka sięKasz 44 oraz znaczenia wtórne słowa ogień, np.'blady odblask czego; łuna'; 'płonący lub świecącyprzez zetknięcie ze światem" 81, dlatego w domach na noc stawiano przy O.garnek z wodą, by O.przedmiot, np.lampa, świeca, zapałka'.Jako zródło światła: błyszczy K 42 Maz 420, błyska K 3 Kujczyścił się Lud 1908/44.Z jego skalaniem związany był zwyczaj corocznego krzesania nowego ognia155, w por.złoto błyszczy się jak ogień K 17 Lub 153, jak łogiyń błyszczały klejnoty sim Gad 53; świecioraz wiara w to, że wraz z jego zanieczyszczeniem zmniejsza się jego ochronna, magiczna moc,się: w por.świconco, kieby uogieniasek ZWAK 1892/133; jarzy się K 17 Lub 79.-�%nowy ogień.(d) Paleniu się O.towarzyszą określone d z w i ę k i : O.huczy ZWAK 1886/91, bo złe się w nimO.w kulturze ludowej jest ogniem b o ż y m Czap Mat 122, świętą rzeczą wisla 1898/151, toodzywa K 33 Chel 75; strzela ZWAK 1879/28, Wisla 1904/103; furczy K 48 Ta-Rzświenty ogień, co go wse trza sanować Baz Tatr 83, w formule witającej rozpalany O.określany jesttakże jako dar boży 74c, dar nieba 78, skarbicek boży I9b, światłość Pana i9a.268 OGIEC - eksplikacja OGIEC eksplikacja 269260J SyCZy Wisła 1889/491, Wisła 1896/137; trzeszczy Wisła 1892/396, Wisła 1905/168; trzaska Kot Las 120.w O.podarunków od ukochanej/ukochanego jest znakiem odrzucenia miłości ZWAK(e) 0.w ludowych wyobrażeniach jest ż y w y , por.nazywanie żywym ogniem O.nieconego przez 1884/81, LL 1964/1-2/56.K 10 Poz 271.Wierzono, że należy palić obcięte paznokcie, aby kiedyś, przy zmartwychwstaniu znalazły się i onetarcie Lud 1908/44, ale jest to życie swoiste, paradoksalne, co oddaje dobrze zag.%7łyję nie żyję, aletakże i nie potrzeba było szukać ich po świecie nie wiadomo gdzie K 34 Chel 165, podob ZWAKpożeram, całe me życie z głodu umieram 3.O.rodzi się 2, umiera 3, zdycha 'gaśnie' Tred Kasz 44.1878/127, ZWAK 1887/31 - kryla się w tym wiara, że to, co spalone trafia na drugi świat"; palonoOkreślenie ostawić ogiń prze zecym oznacza zostawienie ognia na noc, zaś usmircec ogiń to 'zgasićobcięte włosy, by były mocne i długie, także dlatego, że gdyby ptaki zbierały je do gniazd, wszystkieogień na noc' Tred Kasz 44.O.przekazuje życie: jest ojcem dymu 2, Tred Kasz-44; w baśni jest ojcemwłosy wyjdą lub będzie bolała głowa K 35 Przem 235, podob.ZWAK 1878/127, ZWAK 1887/31.Takżebohatera obdarzonego niezwykłą siłą 62.W Chełmskiem odróżniano O.- samicę i samca, nazywającnależało palić stare łyżki, by nie było w domu biedy K 7 Krak 135.odpowiednio samicę - kózmychą, kuzmiszką, samca - kozmeciem K 34 Chel 160 (por.ros.kuznecW O.nie wolno palić: obrazów świętych, boby ręka uschła ZWAK 1892/266.Na Podhalu nie'kowal' Mif Tok 2/21).Dy żyć O.oddycha, musi jeść 4 i pić Mosz Kul 2/501; jest nienasycony 7B.zużyte sakramentalia, np.wodę święconą, ziele itp.rzuca się w O., by nie psuć świętości Baz Tatr 1R0.Musi regenerować swoje siły, więc: śpi por Wisła 1898/IGI, jest układany do snu (= gaszony),Nie wolno w O.palić skorupek z jaj, bo ten, kto to zrobi, będzie miał wrzody na głowie ZWAKbudzony (= rozpalany) prośbą o wstanie i witany specjalnymi formułami 19-20; odpoczywa w dniu św.1886/94; zawiązanego powrósła, bo w węzle pokutuje dusza ZWAK 1890/127; starej miotły, bo pszenicaWawrzyńca 19, 20 [ Pobierz całość w formacie PDF ]

v