Byatt Antonia Susan Opętanie

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Miał szczęście do pogody - jaskrawe słońce odbijało się od żółtej wody, palącskórę na jego długich, żylastych przedramionach.W Aix zainstalował się w hotelu Ashów, skąd chodził trasamiich wycieczek, których uwieńczenie stanowiła wyprawa do Fontaine de Vaucluse, gdzie poeta Petrarka spędziłszesnaście lat w samotności, rozmyślając o swej idealnej miłości do Laury de Sade.Korzyść, jaką Cropper od-niósł z owej wyprawy do zródeł, znalazła swój wyraz w relacji w Wielkim brzuchomówcy":I tak pewnego jasnego, czerwcowego dnia 1848 roku poeta i jego nowo poślubiona żona powędrowalicienistym brzegiem do jaskini, kryjącej zródła rzeki Sorgue.Widok ten, grozny i wzniosły, zdolny zaspokoićnawet najbardziej romantycznych podróżników, robi w dwójnasób większe wrażenie, gdy przywołamy wspo-mnienie wielkiego dworskiego kochanka, Petrarki, który tu właśnie dożywał swych dni - najpierw zakochany,potem zaś wstrząśnięty wieścią że jego wybranka zmarła podczas zarazy.Spieczone brzegi rzeki dziś są śliskie i wydeptane; podróżny z północy zmuszony jest dreptać do celu wtłumie turystów, jazgocących francuskich piesków, chlapiących się dzieci i sprzedawców cukrowej waty, wśródnatrętnych a ohydnych pamiątek" i masowo produkowanych wytworów rzemiosła".Rzekę spętano tamami irurami, choć bedeker powiada, iż wciąż potrafi wezbrać, zalewając jaskinię i okoliczny teren.Pielgrzym lite-racki winien jednak okazać wytrwałość; jego nagrodą będzie widok zielonej wody i zawisłych nad nią skał,które z natury rzeczy niewiele zmieniły się od chwili, gdy nasi wędrowcy przybyli je zobaczyć.Woda w jaskini podnosi się szybko, zasilana rzeką podziemną o dość silnym nurcie oraz deszczówką,spływającą z płaskowyżu Vaucluse i kamienistych zboczy Mont Ventoux - Góry Wichrów Petrarki, jak ujął toRandolph w jednym z listów.Widok tego majestatycznego strumienia musiał mu przypominać świętą rzekęColeridge'a*, jak również - zważywszy związek tego miejsca z Petrarką- Fontannę Muz; z tym poetą Ash czuł się szczególnie spowinowacony, uważa się nawet, że sonety doLaury silnie wpłynęły na wiersze do Embli.Przed wejściem do jaskini, obrzeżonym figowcami i korzeniami,RLwygiętymi w fantastyczne kształty, kilka białych skał wznosi się wśród bystrego nurtu, który wkrótce wsiąka wmaterac pływającej zieloności, jaki mógłby malować Millais albo Holman Hunt**.Ellen zwróciła uwagę naurodę tych chiare, fresche e dolci acque***.Randolph zaś uroczym gestem wziął na ręce swą nową żonę iprzeniósł przez strumień, sadowiąc ją niczym królową syren na białym tronie skały, dzielącej nurt na pół.Wy-obrazmy ją sobie, jak siedzi, skromnie uśmiechnięta pod rondem kapturka, delikatnie unosząc spódnice nadwodą, podczas gdy Randolph napawa się dumą, iż wreszcie - inaczej niż Petrarka - posiadł tę, którą, znoszącwiele trudności i przeszkód, wielbił z oddali prawie tak długo, jak ów żyjący przed nim poeta, przez szesnaścielat w tym właśnie miejscu pogrążony w beznadziejnej tęsknocie.W przeciwieństwie do wielu swoich współczesnych, takich zwłaszcza, jak profesor Gabriele Rossetti,ojciec poety i malarza, Ash twierdził zawsze, iż Laura Petrarki i Beatrycze Dantego - a także Fiametta,Selvaggia i inne obiekty dworskiej miłości - były to żywe kobiety, nieskalane co prawda, lecz kochane dla swejcielesności, nie zaś alegorie polityki Włoch, rządów Kościoła lub wręcz dusz swoich piewców.Petrarka po razpierwszy ujrzał Laurę de Sade w Awinionie w roku 1327 i natychmiast się w niej zakochał, darząc ją od tejchwili niezmiennym uczuciem, mimo iż pozostawała wierna Hugonowi de Sade.Oburzony Ash napisał do Ru-skina, że ten wykazuje całkowite niezrozumienie wyobrazni poetyckiej i prawdziwej natury miłości, mniemającniesłusznie, iż można z niej uczynić abstrakcyjną alegorię, tak jakby w istocie nie płynęła ona z ludzkiego cie-pła pojedynczej ucieleśnionej duszy w całej jej czystości i śmiertelnej żywotności".Jego własne wiersze, dodałAsh, zaczynają się i kończą ową prawdą wcieloną, niepowtarzalnym, wyjątkowym życiem ludzkim".Zważywszy tę sympatię dla Petrarkiańskiej adoracji trudno się dziwić, że Ash z takim oddaniem znosiłchrześcijańskie, by tak rzec, skrupuły czy też kaprysy Ellen Best i jej ojca.W pierwszym okresie znajomościEllen była pobożną dziewczyną o wzniosłych ideałach oraz - jeśli wierzyć jej rodzinie i samemu Ashowi - kru-chej i delikatnej urodzie.Jak już wykazałem, obawy dziekana Besta, że poeta nie będzie w stanie utrzymać żo-ny, miały pewne podstawy; wzmagał je dodatkowo autentyczny religijny niepokój Ellen, związany z wątpli-wymi tendencjami, ujawnionymi w Ragnar�ku".Te listy, które przetrwały okres ich narzeczeństwa - a jest ichżałośnie mało, zapewne wskutek zabiegów Patience, siostry Ellen, podejmowanym już po śmierci tej ostatniej -zdają się dowodzić, że Ellen nie zwodziła Asha, ale również, że jej zaangażowanie nie było zbyt głębokie.Jed-nakże w chwili, gdy zdecydowała się wreszcie oddać Randolphowi swoją rękę, znajdowała się w bardzo trud-nym położeniu - jej młodsze siostry, Patience i Faith, dawno już zawarły korzystne małżeństwa, ona zaś nadalbyła starą panną.* Aluzja do rzeki Alph z wiersza Xanadu" S.T.Coleridge'a (przyp.tłum.).** Sir John Everett Millais (1829-1896), William Holman Hunt (1827-1910) - malarze angielscy, wraz zDantem Gabrielem Rossettim (1828-1882) założyciele Bractwa Prerafaelitów (przyp.tłum.).*** Chiare, fresche e dolci acque (wł.) - przejrzystych, świeżych i słodkich wód.Wszystko to podnosi kwestię uczuć, jakie żarliwy poeta kochanek, obecnie trzydziestoczteroletni, żywiłdla swej niewinnej żony, przecież nie dziewczyny, lecz dojrzałej, trzydziestosześcioletniej cioci, pochłoniętejdziećmi swoich sióstr.Czy jego niewinność była równie wielka? Jakże znosił - pyta podejrzliwa, dwudziesto-RLwieczna myśl - wyrzeczenia okresu oczekiwania? Wiadomo doskonale, że wielu wybitnych wiktorian, szukająculgi, zwracało się w swej dwulicowości ku krzykliwym mieszkankom wiktoriańskiego półświatka, owym ru-basznym, wymalowanym kusicielkom, które robiły tyle zgiełku na Piccadilly Circus, ku szwaczkom, kwiaciar-kom i Kobietom Upadłym, ginącym pod mostami, żebrzącym w Mayhew, lub ratowanym, jeśli miały szczę-ście, przez ludzi takich jak Angela Burdett-Coutts* albo Karol Dickens.Jak na poezję wiktoriańską wierszeAsha dowodzą dużej wiedzy na temat obyczajów seksualnych, więcej, na temat zmysłowości.Jego renesansowiszlachcice są przekonująco krwiści, jego Rubens jest znawcą form ciała ludzkiego, bohater zaś wierszy do Em-bli to kochanek tyleż realny, co idealny.Czy takiego człowieka mogło uszczęśliwić uczucie tylko platoniczne?Czy sztywna delikatność Ellen Best, nieco już przekwitła, skrywała nieoczekiwanie gorące pragnienia? Bardzobyć może.Nie istnieją dowody żadnych jego wczesnych miłostek, nie mówiąc już o pózniejszych - o ile mo-żemy stwierdzić, zawsze był z niego le preux chevalier** [ Pobierz całość w formacie PDF ]