Denis Diderot kubus fatalista i jego pan

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.U diabła, to wspaniale! Mervalmiał słuszność, nie co óień ma się do czynienia z równie godnymi ludzmi.PAN: Zapominasz o koronkowych mankietkach wziętych przez kawalera w ceniekosztu.KUBUZ: Bo też kawaler nigdy już o nich nie wspomniał.PAN: Przyznaję.A złote puzderko i zegarek zastawione przez imć Mateusza, za nicich nie rachujesz?KUBUZ: Bo nie wiem, jak rachować&PAN: Tymczasem termin płatności nadszedł.KUBUZ: A fundusze pańskie ani kawalera nie nadeszły.PAN: Byłem zmuszony ukryć się.Powiadomiono roóinę; jeden z wujów przybył doParyża.Wniósł do policji skargę przeciw całej szajce.Skargę przekazano komisarzowi;komisarz był na żołóie Mervala, którego ochraniał.Odpowieóiano, iż wszystko odbyłosię wedle form prawnych i policja nic tu nie może uczynić.Wierzyciel, u którego panMateusz zastawił złote puzderka, zaskarżył go.Stawałem w procesie.Koszta sądowe narosłyde is dide ot Kubuś fatalista i jego pan 107tak ogromne, iż po sprzedaży zegarka i szkatułek brakło jeszcze pięciuset ��anków, którychnie było z czego pokryć.Nie uwierzyłbyś temu, czytelniku.A gdybym ci opowieóiał fakt następujący: Pewienoberżysta, zmarły niedawno w moim sąsieótwie, zostawił dwie biedne i nieletnie sieroty.Komisarz udaje się do mieszkania zmarłego i kłaóie pieczęcie.Właóe zdejmują pieczę-cie, spisują inwentarz, zarząóają sprzedaż, która daje osiemset do óiewięciuset ��anków.Z tych óiewięciuset ��anków, po ściągnięciu kosztów sądowych, zostaje po dwa soldydla każdej z sierot; wtykają im w rękę te dwa soldy i prowaóą do przytułku.PAN: To oburzające.KUBUZ: I to trwa jeszcze.PAN: Wśród tego umarł ojciec.Zapłaciłem weksle i wyszedłem z kryjówki, góie nachwałę kawalera i mojej przyjaciółki muszę przyznać, iż dość wiernie dotrzymywali mitowarzystwa.KUBUZ: I otoś pan zadurzony jak wprzódy w kawalerze i w pięknej bogdance; onazaś trzyma pana pod surowszą klauzurą niż kiedykolniek.PAN: A czemu, Kubusiu?KUBUZ: Czemu? Temu, iż teraz, gdy jesteś panem swej osoby i óieóicem okrągłejfortunki, trzeba z pana wykroić kompletnego głupca, czyli męża.PAN: Na honor, myślę iż w istocie taki był ich zamiar; ale nie powiódł się.KUBUZ: Miałeś pan wielkie szczęście, albo też wzięli się baróo niezręcznie do rzeczy.PAN: Ale zdaje mi się, że chrypka zelżała i mówisz o wiele swobodniej.KUBUZ: Tak się panu zdaje, ale tak nie jest.PAN: Nie mógłbyś tedy podjąć historii swoich amorów?KUBUZ: Nie.PAN: I jesteś zdania, abym ja dalej snuł historię moich?KUBUZ: Jestem zdania, aby uczynić pauzę i zajrzeć do bukłaczka.PAN: Jak to! przy twoim bólu gardła dałeś napełnić bukłaczek?KUBUZ: Tak, ale, do wszystkich par diabłów, ziółkami; dlatego też nie mam w głowieani krzty myśli, jestem doszczętnie głupi; i dopóki w bukłaczku będą jeno ziółka, zostanęgłupi.PAN: Co ty robisz?KUBUZ: Wylewam ziółka na ziemię; boję się, aby nam nie przyniosły nieszczęścia.PAN: Wariat jesteś.KUBUZ: Wariat czy mędrzec, to pewna, iż nie zostanie w bukłaku ani łezka.Podczas gdy Kubuś opróżnia bukłaczek na ziemię, pan spogląda na zegarek, otwie-ra tabakierkę i gotuje się ciągnąć dalej historię swoich amorów.A ja, czytelniku, mampokusę zamknąć mu usta, ukazując z dala albo starego wojskowego na koniu, jak z pochy-lonym grzbietem przybliża się żwawym truchtem; albo młodą wieśniaczkę w słomkowymkapeluszu, w czerwonej kiecce, wędrującą pieszo lub na ośle.I czemuż by stary wojsko-wy nie miał być kapitanem Kubusia albo też kolegą kapitana? Ależ on umarł.Tak myślisz?& Dlaczego by młoda wieśniaczka nie miała być panią Zuzią albo Małgosią,albo też gospodynią spod Wielkiego Jelenia, albo matką Joanną, albo zgoła Dyzią, jejcórką? Fabrykant romansów nie zawahałby się; ale ja nie lubię romansów, chyba że sąpióra Richardsona.Piszę historię; ta historia zajmie was albo nie zajmie: to najmniejsza.Zamiarem moim jest być prawóiwym: spełniłem go.Dlatego też nie każę wrócić bra-tu Janowi z Lizbony; gruby przeor, który zbliża się ku nam w kabriolecie obok młodeji pięknej damy, to nie bęóie Ojciec Hudson. Ale ojciec Hudson umarł? Tak my-ślicie? Byliście na pogrzebie? Nie. Wióieliście, jak go przysypywano ziemią? .Nie. Umarł tedy albo żyje, jak mnie się spodoba.Zależałoby jeno ode mnie zatrzy-mać kabriolet i wypuścić zeń wraz z przeorem i jego towarzyszką całą obfitość przygód,de is dide ot Kubuś fatalista i jego pan 108w następstwie których nie dowieóielibyście się ani dalszego ciągu amorów Kubusia, aniteż jego pana. Ale ja garóę tymi sposobikami; wióę jedynie jasno, że przy odrobi-nie wyobrazni i stylu nie ma nic łatwiejszego, jak klecić romans.Zostańmy tedy przyprawóie i czekając, aż Kubusiowi ból gardła przeminie, pozwólmy mówić jego panu.PAN: Jednego ranka kawaler zjawił się baróo smutny; było to nazajutrz po dniu, któ-ry spęóiliśmy wspólnie na wsi: kawaler, przyjaciółka jego lub też moja, lub być może nasobu, ojciec, matka, ciotki, kuzynki i ja.Zapytał, czy nie popełniłem jakiej niezręczności,zdolnej oświecić roóiców, co do mej intryżki.Rzekł dalej, iż ojciec i matka zaniepokoje-ni mym nadskakiwaniem zaczęli przypierać córkę do muru.Stoją na tym stanowisku iż,jeżeli mam zamiary uczciwe, nic prostszego, abym je wyjaśnił: zaszczytem bęóie dla nichprzyjąć mnie na tych warunkach; ale jeśli nie opowiem się wyraznie w ciągu dwóch tygo-dni, proszą, abym zaprzestał odwieóin, które ściągają luóką uwagę i szkodę przynoszącórce, usuwając od niej inne korzystnie partie.KUBUZ: I cóż, panie, czy Kubuś ma nosa?PAN: Kawaler dodał: Dwa tygodnie! termin dość krótki.Kochasz, jesteś kochany:za dwa tygodnie cóż uczynisz?.Odpowieóiałem wręcz kawalerowi, iż się usunę. Usuniesz się! Nie kochasz zatem? Kocham, i baróo; ale mam roóinę, nazwisko, pozycję, widoki i nie zgoóę sięnigdy zagrzebać wszystkich tych atutów w kramiku małej mieszczki. I mam im to oświadczyć? Jak chcesz.Ale, powiem ci, kawalerze, te nagłe i delikatne skrupuły óiwią mnie.Pozwalali córce przyjmować podarki; zostawiali nas po dwaóieścia razy sam na sam;panna ugania po balach, zebraniach, teatrach, spacerach, na wsi i w mieście, z pierwszymlepszym, kto jej może ofiarować powóz i konie; roóice śpią głębokim snem, podczasgdy u córki goście bawią się lub tańczą; sam wysiadujesz tam, ile ci się podoba; a mówiącmięóy nami, kawalerze, skoro ciebie wpuszcza się do domu, można śmiało wpuścić i kogoinnego.Reputacja panny jest ustalona.Nie chcę ani wierzyć, ani przeczyć wszystkiemu, copowiadają, ale przyznasz, że mogliby wcześniej zdobyć się na troskliwość o honor swegoóiecka [ Pobierz całość w formacie PDF ]